Angstklachten: als je lichaam alarm slaat zonder direct gevaar

Burnout en overspannenheid

In het kort

Angstklachten zijn lichamelijke en emotionele reacties op (vermeende) dreiging. Je lichaam schiet in de stress-modus, ook als er geen echt gevaar is. Je ervaart hartkloppingen, benauwdheid, trillen, zweten, duizeligheid of buikpijn.

Vaak ontstaat er een vicieuze cirkel: angst voor de angst. Psychosomatische fysiotherapie helpt je begrijpen hoe je lichaam reageert, hoe je je alarmsysteem kunt kalmeren en hoe je weer grip krijgt op je lijf en je leven. Niet door angst te vermijden, maar door ermee te leren omgaan – stap voor stap, op jouw tempo.

Hoe vaak komen angstklachten voor?

Angstklachten zijn heel veel voorkomend. Ongeveer 20% van de Nederlanders krijgt in hun leven te maken met een angststoornis.

Dat zijn zo'n 3,6 miljoen mensen in Nederland.

Jaarlijks heeft ongeveer 10% van de bevolking last van angstklachten, wat neerkomt op 1,8 miljoen Nederlanders.

Vrouwen hebben ongeveer twee keer zo vaak angstklachten als mannen. Je bent dus absoluut niet de enige – en er is veel kennis over hoe je hier goed mee om kunt gaan.

1.800.000

10 %

% van nederland

Mensen in nederland

Video over burnout en overspannenheid en psychosomatische fysiotherapie

Benieuwd hoe psychosomatische fysiotherapie precies werkt bij angst?

Bekijk in deze video hoe psychosomatische fysiotherapie je kan helpen bij angstklachten. Je ziet hoe je leert omgaan met lichamelijke spanningen, hoe je je alarmsysteem kunt kalmeren en hoe je stap voor stap weer regie pakt over je angst.

Therapieën

Wat zijn de behandelingen die onder psychosomatische fysiotherapie vallen bij fysiojaap.

Wat zijn angstklachten eigenlijk?

Angst: een nuttig systeem dat doorslaat

Angst is op zich heel normaal en nuttig. Het is je overlevingsmechanisme: bij gevaar zorgt angst ervoor dat je snel kunt vluchten, vechten of bevriezen. Je lichaam maakt stresshormonen aan, je hartslag gaat omhoog, je spieren spannen aan – je bent klaar voor actie.

Maar bij angstklachten gebeurt dit ook zonder direct gevaar. Je alarmsysteem is overgevoelig geworden. Het reageert op situaties, gedachten of lichamelijke sensaties alsof er een noodsituatie is. En dat voelt overweldigend.

Wat kun je ervaren bij angstklachten?

Lichamelijk:

• Hartkloppingen of bonzend hart

• Kortademigheid, benauwd gevoel

• Trillen, zweten, koude handen

• Duizeligheid of licht gevoel in je hoofd

• Misselijkheid, buikpijn, diarree

• Spanning in spieren (vooral nek, schouders, kaak)

• Tintelingen in handen of voeten

Emotioneel en mentaal:

• Angst om de controle te verliezen

• Angst om flauw te vallen of dood te gaan

• Angst voor de angst ("Wat als het weer gebeurt?")

• Piekeren, alertheid, voortdurend 'op je hoede' zijn

• Gevoel van onwerkelijkheid (derealisatie)

Gedragsmatig:

• Vermijden van plekken, mensen of situaties

• Steeds checken of alles 'goed' gaat

• Geruststellend gedrag (bijvoorbeeld iemand bellen)

• Minder ondernemen, kleiner leven

Hoe ontstaan angstklachten?

Angstklachten ontstaan vaak door een combinatie van:

• Stress of overbelasting – langdurige druk maakt je alarmsysteem gevoeliger

• Ingrijpende gebeurtenissen – verhuizing, verlies, ziekte, trauma

• Lichamelijke oorzaken – bijvoorbeeld een paniekaanval na inspanning of hyperventilatie

• Leren – als je angst hebt ervaren, ga je dit associëren met bepaalde plekken of situaties

• Persoonlijkheid – perfectionisme, hoge eisen, gevoeligheid voor onzekerheid

En waarom blijven ze zo hardnekkig?

Omdat vermijding de angst in stand houdt. Door situaties te vermijden, leer je nooit dat het meevalt. Je lichaam blijft denken: "Zie je wel, er was gevaar – goed dat we niet gingen." Ook blijft je stresssysteem ontregeld: je sympathische zenuwstelsel (gaspedaal) blijft te actief, je parasympathische stelsel (rem) werkt niet goed genoeg.

Psychosomatische fysiotherapie helpt je dit patroon doorbreken – door je lichaam te leren kalmeren, je angst beter te begrijpen en stap voor stap bloot te stellen aan wat je vermijdt.

Herstel stap 1: Uitleg & inzicht

Herstel begint met begrijpen wat angst doet met je lichaam. Angst is geen gevaar – het is een vals alarm. Je lichaam reageert alsof er een leeuw voor je staat, terwijl je eigenlijk veilig bent. Dat klinkt misschijk simpel, maar het is cruciaal om te beseffen: angst kan geen kwaad, ook al voelt het verschrikkelijk.

In de psychosomatische fysiotherapie gebruiken we het biopsychosociale model:

• Bio: je lichaam zit in alarmmodus (stresshormonen, verhoogde hartslag, spanning)

• Psycho: je denkt dat er iets ergs gebeurt, wat de angst versterkt

• Sociaal: misschien vermijd je dingen, waardoor je wereld kleiner wordt

Door inzicht te krijgen in deze drie lagen, kun je anders naar je angst kijken. Het is geen teken dat er iets mis is met jou – het is een systeem dat je kunt leren reguleren. Je leert dat lichamelijke sensaties (zoals een snel hart) niet gevaarlijk zijn, maar signalen die je kunt begrijpen en beïnvloeden.

Herstel stap 2: Praktisch aan de slag

Angstklachten veranderen niet van de ene op de andere dag. Maar met kleine, haalbare stappen kun je veel bereiken. Hier zijn praktische handvatten die je zelf kunt toepassen:

1. Leer je lichaam herkennen

Angst begint vaak met een lichamelijke sensatie: een snelle hartslag, een gespannen gevoel, een knoop in je maag. Leer deze signalen vroegtijdig herkennen, zodat je niet overspoeld raakt.

2. Adem rustig – niet diep

Bij angst ga je vaak snel en oppervlakkig ademen (hyperventileren). Dat versterkt symptomen zoals duizeligheid en tintelingen. Oefen met rustige, lage buikademhaling – niet forceren, gewoon ontspannen.

3. Vermijd niet, maar doseer

Vermijding houdt angst in stand. Maar je hoeft ook niet meteen 'alles' te doen. Bouw stap voor stap op: eerst 5 minuten in de supermarkt, daarna 10, enzovoort. Dat heet exposure – en het werkt.

4. Gebruik een mantra

Bedenk een zin die je kunt herhalen bij angst: "Dit is angst, geen gevaar" of "Het gaat vanzelf weer over". Dit helpt je brein ontkoppelen van paniek.

5. Beweeg

Lichte beweging (wandelen, fietsen, yoga) helpt je stresssysteem reguleren. Het geeft je lichaam een uitlaatklep voor de spanning. Vermijd overmatige inspanning als je net begint – rustig opbouwen is beter.

6. Praat erover

Angst gedijt in stilte. Praat met iemand die je vertrouwt, een therapeut of een psychosomatisch fysiotherapeut. Het helpt om je angst minder groot te maken.

Stap 1

Herstel stap 3: Oefening – De '5-4-3-2-1' grounding techniek

Deze oefening helpt je om uit je hoofd en terug in het hier-en-nu te komen. Het werkt goed bij paniekaanvallen of als je angst voelt opkomen.

Zo werkt het:

Kijk om je heen en benoem hardop (of in je hoofd):

1. 5 dingen die je ziet (bijv. een stoel, een lamp, een boom)

2. 4 dingen die je voelt (bijv. je voeten op de grond, je rug tegen de stoel)

3. 3 dingen die je hoort (bijv. het verkeer, een klok, je eigen ademhaling)

4. 2 dingen die je ruikt (bijv. koffie, zeep, frisse lucht)

5. 1 ding dat je proeft (bijv. de smaak in je mond, of neem een slokje water)

Deze oefening haalt je uit de angstspiraal en brengt je aandacht terug naar wat echt aanwezig is. Het kalmeert je zenuwstelsel en geeft je controle terug.

Herstel stap 4: Reflectie stel jezelf deze vragen

Reflectie helpt je om patronen te ontdekken en bewuster te worden van wat je angst voedt of juist kalmeert. Pak er de tijd voor – er zijn geen 'goede' of 'foute' antwoorden.

• Wanneer begon mijn angst? Was er iets gebeurd, of sloop het erin?

• Wat zijn situaties waarin ik me wél veilig voel?

• Welke gedachte schiet als eerste door mijn hoofd bij angst? (bijv. "Ik ga flauwvallen" of "Ik moet hier weg")

• Wat zou ik tegen een vriend(in) zeggen die dit meemaakt?

• Wat vermijd ik? En wat zou er gebeuren als ik het tóch zou proberen?

Deze vragen helpen je om vriendelijker naar jezelf te kijken – en om ruimte te vinden voor kleine, haalbare veranderingen

Stap 4

Reflectie

stel jezelf deze vragen

Reflectie helpt je om patronen te herkennen en bewuster te worden van wat jou uitput of juist voedt. Neem er de tijd voor – je hoeft niet meteen antwoorden te hebben.

• Wanneer voel ik me het meest uitgeput? En wanneer juist niet?

• Welke gedachte hoor ik vaak in mijn hoofd? (bijv. "Ik moet dit afmaken" of "Ik mag niet falen")

• Wat zou ik tegen een vriend(in) zeggen die zich zo voelt als ik?

• Wat geeft mij écht energie? En doe ik dat nog wel?

• Wat zou er gebeuren als ik een dag níet presteren zou?

Deze vragen helpen je om vriendelijker naar jezelf te kijken – en om te ontdekken waar ruimte zit voor verandering.

Stap 4.

“Ik leerde bij FysioJaap dat acceptatie niet hetzelfde is als opgeven. Door te stoppen met vechten tegen wat ik voel, kreeg ik juist weer energie om te doen wat ik echt belangrijk vind.”

Cliënt van FysioJaap

Veel gestelde vragen

Waarom krijg ik hartkloppingen en stress tegelijk?

Hartkloppingen en stress hangen nauw samen. Wanneer je gestrest of angstig bent, maakt je lichaam stresshormonen aan zoals adrenaline. Dit zorgt ervoor dat je hart sneller klopt – een normale reactie van je lichaam op dreiging. Het probleem is dat stress hartkloppingen kan veroorzaken, en die hartkloppingen op hun beurt weer angst kunnen geven. Zo ontstaat een vicieuze cirkel. Je voelt je hart bonken, denkt dat er iets mis is, raakt meer gestrest, en je hartslag gaat nóg hoger. Dit opgejaagd gevoel is vervelend, maar niet gevaarlijk. Door je ademhaling te trainen en te leren dat een hoge hartslag stress is en geen hartprobleem, doorbreek je dit patroon.

Kan hyperventilatie door stress gevaarlijk zijn?

Nee, hyperventilatie door stress is niet gevaarlijk, maar het kan wel heel eng aanvoelen. Bij hyperventilatie adem je sneller en dieper dan nodig, waardoor je te veel CO₂ uitademt. Dat geeft klachten zoals duizeligheid, tintelingen in handen of gezicht, een benauwd gevoel en soms zelfs hartkloppingen. Het lijkt alsof je niet genoeg lucht krijgt, maar eigenlijk krijg je juist tevéél zuurstof binnen. De oplossing is rustig ademen – niet dieper, maar langzamer en lager (buikademhaling). Een psychosomatisch fysiotherapeut leert je hoe je hyperventilatie herkent en voorkomt.

Hoe lang duurt het voor angstklachten verminderen?

Dat verschilt per persoon. Met de juiste begeleiding en oefening merk je vaak binnen enkele weken tot maanden al verschil. Het gaat niet om de angst helemaal weg laten gaan, maar om ermee te leren omgaan – zodat angst je leven niet meer bepaalt. Klachten zoals hartkloppingen bij stress of een constant onrustig gevoel kunnen snel verminderen als je leert je lichaam te kalmeren en vermijdingsgedrag aanpakt.

Wanneer moet ik naar een psychosomatische fysiotherapeut?

Als je merkt dat:

Lichamelijke klachten zoals hartkloppingen stress, benauwdheid of spanning steeds terugkomen. Je dingen gaat vermijden (sociale situaties, reizen, drukte)

Je last hebt van paniekaanvallen door stress. Je een voortdurend onrustig gevoel of opgejaagd gevoel hebt

Je niet weet hoe je je angst moet kalmeren. Je vast blijft zitten in patronen van spanning en onrust

Een psychosomatische fysiotherapeut helpt je praktisch, met aandacht voor je lijf én je gedachten.

Wat kan ik zelf doen tegen hartkloppingen bij stress?

Er is veel wat je zelf kunt doen tegen hartkloppingen bij stress:

• Oefen met ademhaling – rustig, laag in je buik, niet te diep. Dit activeert je parasympathische zenuwstelsel (je 'rem').

• Beweeg regelmatig – wandelen, fietsen of yoga helpen je stresssysteem reguleren.

• Vermijd cafeïne en alcohol – ze kunnen hartkloppingen stress versterken.

• Gebruik grounding-technieken zoals de 5-4-3-2-1 oefening om je opgejaagd gevoel te kalmeren.

• Praat erover – angst en stress hartkloppingen worden kleiner als je ze bespreekbaar maakt.

• Accepteer de sensatie – leer dat hartkloppingen onschuldig zijn, ook al voelen ze eng.

Begeleiding door een psychosomatisch fysiotherapeut helpt om dit vol te houden en gericht te werken aan herstel.

Hoe ziet een behandeling bij psychosomatische fysiotherapie eruit?

We starten met een uitgebreid intakegesprek: wat speelt er? Wat voel je? Wat vermijd je? Heb je last van hartkloppingen en stress, een onrustig gevoel of paniekaanvallen door stress? Daarna werken we samen aan:

• Lichaamsbesef: herkennen van spanning, sensaties en signalen zoals een hoge hartslag stress

• Ademhaling en ontspanning: je stresssysteem leren kalmeren en hyperventilatie door stress voorkomen

• Exposure (blootstelling): stapsgewijs oefenen met wat je eng vindt

• Beweging met aandacht: je lichaam weer vertrouwen

• Gedragsverandering: vermijding doorbreken, nieuwe patronen opbouwen

• Reflectie en inzicht: wat helpt jou echt bij hartkloppingen van stress of een opgejaagd gevoel?

Het is een veilig, opbouwend proces waarin je leert dat je meer aankan dan je denkt.

Klaar om weer grip te krijgen op je angst?

Angstklachten zoals hartkloppingen bij stress, paniekaanvallen door stress, een voortdurend onrustig gevoel of hyperventilatie door stress voelen overweldigend. Maar je hoeft niet gevangen te blijven in vermijding, spanning en onzekerheid. Psychosomatische fysiotherapie helpt je om je lichaam te begrijpen, je alarmsysteem te reguleren en stap voor stap je leven weer groter te maken – met aandacht, rust en praktische tools. Of je nu last hebt van stress en hartkloppingen, een opgejaagd gevoel of een constant hoge hartslag stress – herstel is mogelijk. En je verdient het.

Wil je weten of psychosomatische fysiotherapie bij jou past? Neem gerust contact op voor een vrijblijvend kennismakingsgesprek.