Mindfulness, ACT en psychosomatische fysiotherapie

Aanhoudende Lichamelijke Klachten en Psychosomatische Fysiotherapie

Aanhoudende lichamelijke klachten (ALK) kunnen een grote impact hebben op het dagelijkse leven. Mensen met langdurige pijn of fysieke ongemakken ervaren niet alleen fysieke last, maar ook emotionele stress en piekergedachten. Deze klachten zijn vaak het resultaat van een complexe interactie tussen lichaam en geest, en kunnen worden versterkt door chronische stress, negatieve gedachten en een gebrek aan rust. Psychosomatische fysiotherapie biedt ondersteuning door aandacht te besteden aan zowel het lichaam als de geest. Mindfulness speelt daarbij een belangrijke rol in het herstellen van de balans en het verminderen van klachten.

Wat is Mindfulness?

Mindfulness is een meditatieve praktijk die gericht is op het bewust en met volledige aandacht aanwezig zijn in het huidige moment, zonder oordeel. In plaats van te piekeren over het verleden of de toekomst, richt mindfulness zich op wat er nu is. Dit kan zijn het observeren van je ademhaling, je lichaamssensaties, of de omgeving om je heen. Het doel van mindfulness is niet om gedachten of gevoelens te veranderen, maar om je bewust te worden van wat er op dit moment gebeurt, en het te accepteren zoals het is. Deze acceptatie zorgt voor een diepere rust en kalmte, zelfs in moeilijke situaties.

In de context van psychosomatische fysiotherapie helpt mindfulness patiënten om zich bewust te worden van hun lichaam en geest, en om los te komen van de negatieve gedachtenpatronen die hun klachten kunnen verergeren.

Hoe Kan Mindfulness Helpen Bij Aanhoudende Lichamelijke Klachten?

Mensen die lijden aan aanhoudende lichamelijke klachten hebben vaak de neiging om in het verleden te leven (door te piekeren over wat er verkeerd is gegaan) of zich zorgen te maken over de toekomst (door angst voor wat er kan gebeuren). Deze voortdurende mentale activiteit kan de klachten verergeren en leiden tot verhoogde spanning in het lichaam. Mindfulness helpt mensen om hun aandacht terug te brengen naar het huidige moment, wat cruciaal is voor het doorbreken van deze vicieuze cirkel van piekeren en spanning.

Mindfulness kan op verschillende manieren helpen:

1. Bewustwording van Lichaam en Geest
   Mindfulness helpt patiënten om zich bewust te worden van hun lichaamssensaties en hoe ze reageren op pijn. In plaats van te proberen de pijn te onderdrukken of te negeren, leren patiënten de pijn te observeren zonder oordeel. Dit vermindert de spanning en helpt hen beter om te gaan met de klachten.

2. Verminderen van Piekeren en Stress
   Door aandacht te schenken aan het huidige moment, kunnen patiënten leren om hun piekergedachten los te laten. Dit vermindert stress, wat een belangrijke factor is bij aanhoudende lichamelijke klachten. Minder piekeren betekent ook minder fysieke spanning, waardoor de klachten vaak afnemen.

3. Het Doorbreken van Automatische Reacties op Pijn
   Veel mensen reageren automatisch op pijn met angst of frustratie, wat de klachten verergert. Mindfulness helpt om deze automatische reacties te doorbreken. Door bewust aandacht te geven aan de pijn, zonder meteen te reageren, kunnen patiënten hun relatie met de pijn veranderen. Dit maakt de pijn minder overheersend en geeft meer ruimte voor ontspanning en herstel.

4. Terugkeer naar het Heden
   Bij chronische pijn is er vaak een constante angst voor toekomstige pijn of een gevoel van onmacht over wat in het verleden is gebeurd. Mindfulness leert patiënten om hun aandacht terug te brengen naar het hier en nu, waar ze geen controle over het verleden of de toekomst nodig hebben. Deze focus op het moment geeft rust en helpt hen om beter om te gaan met hun klachten.

Mindfulness in Relatie tot Acceptance and Commitment Therapy (ACT)

Mindfulness speelt een belangrijke rol in Acceptance and Commitment Therapy (ACT), een therapievorm die gericht is op het accepteren van ongemakkelijke gedachten en gevoelens zonder erdoor overweldigd te raken. ACT leert patiënten om hun pijn of ongemak te accepteren, in plaats van ertegen te vechten. Het idee is dat verzet tegen pijn of negatieve emoties deze juist versterkt, terwijl acceptatie de lijdensdruk kan verminderen.

In de context van psychosomatische fysiotherapie helpt ACT patiënten om hun lichamelijke klachten te accepteren zonder te proberen deze voortdurend te veranderen of te beheersen. Dit betekent niet dat de pijn niet serieus wordt genomen, maar dat de focus verschuift van het vermijden van pijn naar het vinden van manieren om ondanks de pijn een vol en betekenisvol leven te leiden.

De drie kerncomponenten van ACT in relatie tot mindfulness en aanhoudende lichamelijke klachten zijn:

1. Acceptatie
   Patiënten leren om ongemakkelijke emoties en pijn te accepteren, in plaats van ertegen te vechten. Dit vermindert de mentale spanning en zorgt ervoor dat ze niet voortdurend bezig zijn met het vermijden of onderdrukken van hun klachten. Door de pijn te accepteren zoals die is, wordt het minder overheersend.

2. Cognitieve Defusie
   Dit is het proces waarbij patiënten leren om hun gedachten los te zien van hun identiteit. In plaats van te geloven dat hun gedachten absoluut waar zijn (“ik zal altijd pijn hebben”), leren ze deze gedachten te observeren zonder erin mee te gaan. Mindfulness helpt hierbij door patiënten bewust te maken van hun gedachten en deze van een afstandje te observeren.

3. Verbinden met Waarden
   ACT moedigt patiënten aan om te leven volgens hun diepere waarden, ondanks de aanwezigheid van pijn of ongemak. In plaats van te wachten tot de pijn weggaat, leren ze hoe ze betekenis kunnen vinden in hun leven en activiteiten kunnen ondernemen die belangrijk voor hen zijn. Mindfulness ondersteunt dit proces door hen te helpen om aanwezig te zijn bij wat echt belangrijk is.

Het Gebruik van Mindfulness in Psychosomatische Fysiotherapie

In psychosomatische fysiotherapie wordt mindfulness vaak geïntegreerd in de behandeling van aanhoudende lichamelijke klachten. Het helpt patiënten om zich bewust te worden van hun lichaam en geest, om piekeren los te laten, en om te leren leven met hun klachten zonder zich erdoor te laten beheersen. De therapeut helpt patiënten om mindfulness-oefeningen te leren die ze dagelijks kunnen toepassen, zoals ademhalingsoefeningen, body scans, en meditatie.

Daarnaast helpt mindfulness patiënten om beter om te gaan met de emoties en gedachten die vaak gepaard gaan met chronische pijn, zoals angst, frustratie, en hopeloosheid. Door deze emoties te accepteren en te observeren zonder oordeel, krijgen patiënten meer controle over hun geest, wat uiteindelijk leidt tot een betere omgang met hun klachten en een hogere kwaliteit van leven.

Conclusie

Mindfulness is een krachtige methode om aanhoudende lichamelijke klachten te beheersen door bewust te worden van het huidige moment en het loslaten van negatieve gedachtenpatronen. In combinatie met Acceptance and Commitment Therapy biedt mindfulness patiënten de tools om hun klachten te accepteren, stress te verminderen en weer een betekenisvol leven te leiden. Psychosomatische fysiotherapie maakt gebruik van deze technieken om zowel lichamelijke als emotionele klachten te verlichten, waardoor patiënten zich weer meer verbonden voelen met hun lichaam en geest.